"Менин оюмча, каза болгондордун жана жарадар болгондордун санын так эсептөө кыйын, анткени урандылардын астына түшүшүбүз керек, бирок ал эки эсе же андан көп болот деп ишенем", - деди Гриффитс ишемби күнү Түркиянын түштүгүндөгү Кахраманмараш шаарына келгенден кийин Sky News телеканалына. Франс Пресс агенттиги жер титирөөнүн очогу болгонун билдирди. «Биз өлгөндөрдү санай элекпиз», - деди ал.
Аймактагы суук аба ырайы жер титирөөдөн кийин шашылыш жардамга муктаж миллиондогон адамдардын азабын ого бетер күчөтүп жаткандыктан, он миңдеген куткаруучулар дагы эле тегизделген имараттарды жана имараттарды тазалап жатышат. Бириккен Улуттар Уюму Түркия менен Сирияда кеминде 870 миң киши ысык тамакка абдан муктаж экенин эскертет. Сирияда эле 5,3 миллиондой адам үй-жайсыз калды.
Дүйнөлүк Саламаттыкты сактоо Уюму да ишемби күнү медициналык тез муктаждыктарын канааттандыруу үчүн 42,8 миллион долларга чукул кайрылуу жасап, 26 миллионго жакын адам жер титирөөдөн жапа чеккенин билдирди. "Жакында издөө-куткаруу кызматкерлери жакынкы айларда жапа чеккен көп сандагы адамдарга кам көрүү милдетин алган гуманитардык агенттиктерге жол ачышат" деди Гриффитс Твиттерде жарыяланган видеодо.
Түркиянын апаат агенттигинин билдирүүсүндө, Түркия боюнча түрдүү уюмдардан 32 миңден ашуун адам издөө иштерин жүргүзүүдө. Ошондой эле 8294 эл аралык жардам кызматкерлери бар. Кытай материги, Тайвань жана Гонконг да жабыркаган аймактарга издөө-куткаруу топторун жөнөттү. Тайвандан жалпысынан 130 кишинин жөнөтүлгөнү кабарланып, издөө-куткаруу иштерин баштоо үчүн биринчи топ 7-февралда Түркиянын түштүгүнө келген. Кытайдын мамлекеттик маалымат каражаттары 82 адамдан турган куткаруу тобу 8-февралда баргандан кийин кош бойлуу аялды куткарып калганын кабарлады.Гонконгдон ведомстволор аралык издөө-куткаруу тобу кырсык болгон аймакка 8-февралдын кечинде жөнөп кетти.
Сирияда уланып жаткан жарандык согуш жер титирөөдөн кийин эл аралык жардамдын өлкөгө жетүүсүн кыйындаткан. Өлкөнүн түндүк бөлүгү кырсык болгон аймакка кирет, бирок оппозиция менен өкмөт көзөмөлдөгөн аймактардын бытыранды болушунан жүк жана адамдардын агымы татаалдашат. Кырсык зонасы негизинен ак каскачандардын, жарандык коргонуу уюмунун жардамына таянган жана БУУнун жүктөрү жер титирөөдөн төрт күн өткөндөн кийин гана келген. Сириянын чек арасына жакын жайгашкан түштүктөгү Хатай провинциясында түрк өкмөтү саясий жана диний себептерден улам эң көп жабыркаган аймактарга жардамды жай жеткирүүдө.
Би-Би-Си билдиргендей, көптөгөн түрктөр куткаруу операциясынын жай жүрүп жатканына нааразы болушуп, баалуу убакыттарын жоготтук деп айтышты. Баалуу убакыттын бүтүшү менен, кайгыруу жана өкмөткө ишенбөөчүлүк сезимдери өкмөттүн бул тарыхый кырсыкка реакциясы натыйжасыз, адилетсиз жана пропорционалдуу эмес болгон деген сезимден улам кыжырдануу жана чыңалууга алып барат.
Жер титирөөдө он миңдеген имараттар урап, Түркиянын айлана-чөйрө министри Мурат Курум 170 миңден ашуун имараттын баасына таянып, апаат зонасында 24 миң 921 имараттын кулаганын же олуттуу зыянга учураганын айтты. Түркиянын оппозициялык партиялары президент Режеп Тайып Эрдогандын өкмөтүн шалаакылык, курулуш нормаларын так аткарбагандыгы жана 1999-жылдагы акыркы катуу жер титирөөдөн кийин чогулган ири жер титирөө салыгын туура эмес пайдалангандыгы үчүн айыпташууда. Салыктын түпкү максаты имараттарды жер титирөөгө туруштук берүүгө жардам берүү болгон.
Коомчулуктун басымы астында Түркиянын вице-президенти Фуат Октайдын айтымында, өкмөт жер титирөөдөн жабыркаган 10 провинцияда 131 шектүүнүн атын атап, алардын 113үн камакка алууга ордер берген. «Биз зарыл болгон юридикалык процедуралар аяктаганга чейин бул маселени кылдаттык менен чечебиз, айрыкча ири зыянга учураган жана курмандыктарга алып келген имараттар боюнча», - деп убада кылды. Адилет министрлиги жер титирөөдөн жабыркаган облустарда жер титирөөдөн жабыркагандарды иликтөө үчүн кылмыш иликтөө топторун түзгөнүн билдирди.
Албетте, жер титирөө жергиликтүү бекиткич өнөр жайына да чоң таасирин тийгизди. Көп сандаган имараттарды бузуу жана реконструкциялоо бекиткичке суроо-талаптын өсүшүнө таасирин тийгизет.
Посттун убактысы: 2023-жылдын 15-февралына чейин